Archiwum aktualności

Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA, zwołane przez Prezesa NSA na podstawie art. 46 § 4 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153 poz. 1269ze zm.), rozpoczęło się o godzinie 11:00 w siedzibie Naczelnego Sądu Administracyjnego.
 

Prezes NSA Prof. dr hab. Janusz Trzciński otworzył Zgromadzenie i powitał sędziów NSA oraz przybyłych gości, przedstawicieli najwyższych władz państwowych, w tym:
 

•  Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Prof. Lecha Kaczyńskiego
•  Sekretarz Stanu Julię Piterę - przedstawicielkę Prezesa Rady Ministrów
•  Dr Bohdana Zdziennickiego Prezesa Trybunału Konstytucyjnego
•  Prof. Lecha Gardockiego Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
•  Stanisława Dąbrowskiego Przewodniczącego Krajowej Rady Sądownictwa
•  Podsekretarza Stanu Jacka Czaję przedstawiciela Ministra Sprawiedliwości
•  Ferdynanda Rymarza Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej
•  Ryszarda Kalisza Przewodniczącego Komisji Sejmowej RP
•  Stanisława Piotrowicza Przewodniczącego Komisji Senackiej RP
•  Jacka Kościelniaka Wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli
•  Prof. dr hab. Marka Zubika Zastępcę Rzecznika Praw Obywatelskich
•  Michała Serzyckiego Generalnego Inspektora Danych Osobowych
•  Andrzeja Siemińskiego przedstawiciela Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej
•  Jana Łozińskiego Wiceprezesa Krajowej Izby Radców Prawnych
•  Piotra Kownackiego Szefa Kancelarii Prezydenta RP
•  Andrzeja Dudę Podsekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP
•  Macieja Granieckiego Szefa Biura Trybunału Konstytucyjnego
•  Antoniego Cyrana Szefa Kancelarii Prezesa Sądu Najwyższego
   

Następnie Prezes NSA przedstawił informację o działalności sądów administracyjnych w 2008 r. podkreślając, iż Informacja ta jest piątą informacją o działalności sądownictwa administracyjnego po wejściu w życie reformy wprowadzającej dwuinstancyjność sądów administracyjnych. Z przedstawionych w Informacji danych statystycznych i opisanych zagadnień orzeczniczych wynika, że w ostatnich latach zauważono nieznaczny spadek wpływu skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych oraz zwiększenie liczby skarg kasacyjnych. Fakt ten ilustrują dane statystyczne, które wskazują, że - po znaczącym wzroście wpływu skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych w latach 2004 - 2005 - od 2006 r. odnotowuje się co roku kilkuprocentowy spadek ich wpływu. I tak w 2006 r. spadek wpływu w stosunku do 2005 r. wyniósł 0,8%, natomiast już w 2007 r. wpływ skarg zmniejszył się o 6% w stosunku do 2006 r., a w 2008 r. - o 6,2% w stosunku do roku 2007. Jednocześnie dostrzeżono systematyczne zmniejszanie się liczby tzw. spraw zaległych oraz znaczne skrócenie oczekiwania na załatwienie sprawy w wojewódzkich sądach administracyjnych. Obecnie wynosi ono od 3 do 6 miesięcy, a zatem uzasadnione jest stwierdzenie, że wojewódzkie sądy administracyjne orzekają na bieżąco.
 

Z drugiej strony znacząco wzrósł wpływ skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skutkiem tego w 2008 r. Sąd ten miał do rozpoznania ponad 18 000. Dla porównania w 2004 r. ilość ta kształtowała się na poziomie  6000. Odnotowano także wzrost tzw. zaległości, czyli spraw pozostałych do załatwienia na rok następny. Wydłużył się okres oczekiwania na orzeczenia do 18 miesięcy, a w niektórych przypadkach do ponad do dwóch lat.  Analiza wpływu i załatwiania spraw służy - jak podkreślił Prezes NSA - podejmowaniu działań organizacyjno-administracyjnych mających na celu poprawę sprawności funkcjonowania sądów administracyjnych. Działania takie podjęto w 2008 r. występując o przyznanie dodatkowych 10 etatów sędziowskich w Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
 

Mówiąc o sytuacji kadrowej w 2008 r. Prezes poinformował, iż w wojewódzkich sądach administracyjnych dysponowano 457 etatami sędziowskimi oraz 65 etatami asesorów, zaznaczając przy tym, że w chwili obecnej zatrudnionych jest 22 asesorów. Zatrudnionych było również 80 referendarzy. W Naczelnym Sądzie Administracyjnym orzekało 85 sędziów. Przyjmuje się, że po wydaniu przez Prezydenta RP rozporządzenia o zwiększeniu liczby stanowisk sędziowskich w NSA do 95, liczba etatów sędziów w poszczególnych sądach i w NSA będzie zadawalająca w stosunku do wielkości wpływu skarg kasacyjnych.
 

W swoim wystąpieniu Prezes NSA zwrócił również uwagę, iż w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego SK 7/06, mocą którego utraci moc art. 135 §1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych  przyznający Ministrowi Sprawiedliwości kompetencję do powierzania asesorom wykonywania czynności sądowych, od dnia 6 maja 2009 r. brak będzie uzasadnienia do utrzymywania funkcji asesora sądowego w ramach sądownictwa administracyjnego. Ponieważ w pracach nowelizujących przepisy prawa dotyczące tej kwestii w sądach powszechnych ustawodawca pominął sądy administracyjne, w sądach tych podjęto działania zmierzające do rozwiązania tej sprawy we własnym zakresie. I tak, jeśli  asesor spełnia kryteria uprawniające do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego (art. 16 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych) podejmowane są czynności proceduralne w celu przedstawienia jego kandydatury Prezydentowi RP do powołania go na to stanowisko.
 

Przechodząc do omówienia części Informacji poświęconej zagadnieniom orzeczniczym Prezes Trzciński wskazał na bogaty dorobek sądów administracyjnych w zakresie stosowania prawa międzynarodowego i wspólnotowego, podkreślił rolę działalności uchwałodawczej Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wpływ orzecznictwa sądów administracyjnych na działania legislacyjne.
 

Wskazując na pozytywne przykłady reakcji ustawodawcy na orzecznictwo i udziału orzecznictwa w inspiracji koniecznych nowelizacji ustaw, do których należy nowelizacja ustawy o VAT z 2004 r. - ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, Prezes NSA wspomniał również, że w dalszym ciągu wiele stanowionych przepisów prawa budzi wątpliwości interpretacyjne. Nawiązując do ubiegłorocznego wystąpienia Prezes podkreślił, iż rozwiązania legislacyjne o charakterze niekonstytucyjnym, okazjonalne i niejasne, podważają zaufanie obywatela do państwa i do porządku prawnego w państwie, a sędziom przysparzają wiele trudności. Dla zilustrowania problemu Prezes NSA  przybliżył zgromadzonym zagadnienia związane z przyjęciem przez Sejm ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie niektórych ustaw. Podstawowym założeniem tej ustawy jest zmiana reżimu odpowiedzialności prawnej związanej z naruszeniem przepisów ruchu drogowego określających dopuszczalną prędkość pojazdu – mówił Prezes. W konsekwencji sprawcy czynów, które dotychczas należą do kategorii wykroczeń, ścigane w trybie określonym w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia, zostaną objęci odpowiedzialnością administracyjną egzekwowaną przez organ administracji publicznej. Kara pieniężna będzie wymierzana w drodze decyzji administracyjnej, która będzie podlegała zaskarżeniu do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a następnie do NSA, jeśli skarżący zdecyduje się na złożenie skargi kasacyjnej. Projekt tej ustawy – jak podkreślił Prezes - nie był konsultowany ani z Krajową Radą Sądownictwa, ani z NSA na żadnym etapie procedowania. Poza naruszeniem w trakcie prac legislacyjnych procedury określonej w Konstytucji, można również dostrzec, że  wspomniana wyżej ustawa narusza także prawo do sądu gwarantowane w Konstytucji i postanowieniach umów międzynarodowych. Ustawodawca pominął bowiem fakt, że prawo do sądu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji i w art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności – to prawo do pełnej kontroli zaskarżonego rozstrzygnięcia, zarówno pod względem prawnym jak i faktycznym, poprzedzonym, w razie potrzeby, nowym postępowaniem dowodowym, którego przed sądem administracyjnym nie da się przeprowadzić. Zdaniem Prezesa NSA, wątpliwa jest również zgodność omawianej regulacji  z art. 32 ust. 1 oraz z art. 7 Konstytucji.
 

Podsumowując roczny okres sprawowania przez sądy administracyjne kontroli działalności administracji publicznej Prezes NSA zaznaczył, iż kontrola ta prowadzona jest poprzez działalność orzeczniczą oraz dodatkowe instrumenty wskazane w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, do których należą: postanowienia sygnalizacyjne i postanowienia o wymierzeniu grzywny. W tym miejscu powołano się na dane liczbowe dotyczące wymierzania grzywny za niewykonanie obowiązku wynikającego z art. 54 §2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (nieprzekazanie skargi do sądu) i grzywny za niewykonanie wyroku. Wskazano przy tym, że liczba wymierzonych grzywien nie odzwierciedla skali problemu, bowiem sądy wymierzają kary grzywny na wniosek skarżącego. Liczba ta byłaby prawdopodobnie wyższa, gdyby sądy mogły z urzędu badać przypadki niewykonania wyroku przez organ. Zwiększyłoby to – jak podkreślił Prezes NSA - skuteczność kontroli działalności administracji publicznej, o której mowa w art. 184 Konstytucji. 
 

Wypowiadając się na temat bazy materialno – technicznej Prezes NSA zwrócił uwagę na poprawę warunków pracy sądów administracyjnych.  Wskazał, że obrady Zgromadzenia Ogólnego odbywają się już w nowej siedzibie NSA. Oddanie do użytku tego obiektu, usprawni w dużym stopniu pracę Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zgodnie z zapowiedzią Prezesa, niebawem zostaną stworzone lepsze warunki pracy w WSA w Poznaniu i w Łodzi. Ponadto jako ważne dokonanie wskazał Prezes NSA wdrożenie we wszystkich sądach administracyjnych nowoczesnych technologii informatycznych, które umożliwiają właściwą komunikację między sądami i ułatwiają zainteresowanym dostęp do zasobów orzeczniczych.
 

Kończąc swoje wystąpienie Prezes NSA stwierdził, że z perspektywy pięciu lat od wejścia w życie ustaw reformujących sądownictwo administracyjne można pozytywnie ocenić trafność przyjętych rozwiązań, które przede wszystkim mierzą się efektywnością orzecznictwa. Wyraził jednocześnie nadzieję, że nabiorą tempa prace legislacyjne nad złożoną przez Prezydenta RP do laski marszałkowskiej nowelizacją przepisów ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
 

Podziękowania otrzymali Sędziowie NSA za wkład w orzecznictwo sądów administracyjnych i budowanie ich autorytetu, bliscy współpracownicy za dobrą współpracę, administracja sądowa oraz wszyscy, którzy na różnych stanowiskach pracy przyczyniają się do sprawnego funkcjonowania Sądu. Wreszcie Prezes NSA Janusz Trzciński złożył podziękowania tym, którzy przygotowali Informację za rok 2008 o działalności sądów administracyjnych, szczególne podziękowanie kierując pod adresem autorów ostatecznego kształtu opracowania.
 

Następnie głos zabrał Prezydent RP Prof. Lech Kaczyński. Jak zauważył, sądy administracyjne mają dziś silne umocowanie konstytucyjne, co zostało zrealizowane w drodze reformy sądownictwa administracyjnego dopiero 5 lat temu, a zatem 7 lat po wejściu w życie obowiązującej w Polsce Konstytucji. „Miałem wtedy wątpliwości, czy dwuinstancyjne postępowanie będzie wydolne. Dzisiaj wszystko wskazuje na to, że ten problem nie występuje” – powiedział Prezydent. Jak zauważył, „... okres od 3 do 6 miesięcy, jaki zajmuje sądom rozstrzygnięcie skargi, to w naszej rzeczywistości okres krótki. Gorzej jest ze skargami kasacyjnymi kierowanymi do NSA. Okres oczekiwania trwa od półtora do nawet 2 lat, a zdarza się, że nawet ponad. To niepokojące.”  Prezydent stwierdził, że trzeba zrobić wszystko, by ten stan rzeczy zmienić i podkreślił, że okoliczność, iż przybędzie  10 sędziów NSA, jest krokiem we właściwym kierunku, jednakże nie jest to krok wystarczający. Prezydent dodał, że 200 skarg, które przypada na jednego sędziego, to w praktyce bardzo dużo, bo – jak podkreślił – do NSA trafiają sprawy bardzo skomplikowane. „Podejmę wszelkie możliwe kroki, by sędziowskich etatów przybyło” - zapewnił Prezydent. Prezydent zwrócił też uwagę na istotny jego zdaniem problem, jakim jest ujednolicenie wykładni prawa i sposobu rozumienia poszczególnych przepisów.
 

Na koniec Prezydent podziękował sędziom za ciężką pracę i trud, z jakim codziennie wykonują swoje obowiązki.
 

W dalszej części Zgromadzenia Minister Julia Pitera - Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP odczytała list Premiera Donalda Tuska, adresowany do sędziów uczestniczących w Zgromadzeniu Ogólnym. W liście podkreślono wkład sądów administracyjnych w proces badania zgodności prawa polskiego z prawem Wspólnotowym. Premier Tusk podziękował również sędziom sądów administracyjnych za krytyczną, a czasami nawet surową ocenę działalności organów administracji publicznej.
 

Głos zabrał również Bohdan Zdziennicki - Prezes Trybunału Konstytucyjnego, wyrażając nadzieję na harmonijną współpracę oraz dialog pomiędzy TK a NSA. Prezes Zdziennicki w swoim wystąpieniu wskazał na pewne podobieństwa pozycji ustrojowej oraz funkcji obu instytucji, przy istniejących w tym zakresie różnicach. Z tej perspektywy - zdaniem Prezesa TK - odnosić się należy do dyskutowanej już wielokrotnie kwestii stosowania przez Trybunał praktyki odraczania utraty mocy obowiązującej przepisów uznanych za niekonstytucyjne. Prezes Trybunału Konstytucyjnego wyraził nadzieję, na bliższą współpracę przedstawicieli obu instytucji w omówionym zakresie, a także zwrócił uwagę na potrzebę precyzyjnego formułowania przez sądy pytań prawnych tak, aby nie zamykały one Trybunałowi - który jest związany ich granicami - drogi do wydania rozstrzygnięcia.
 

Prof. Lech Gardocki Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego składając podziękowania i gratulacje z powodu dokonań w 2008 r. podkreślił, iż sądownictwo administracyjne to ważny element demokratycznego państwa prawa, bez którego ta idea właściwie nie może być realizowana. Dostrzegł ponadto, iż przedstawiona przez Prezesa NSA Informacja dostarcza materiału przekonywującego, że sądy administracyjne czynią stałe postępy w stosowaniu prawa wspólnotowego.
 

W kolejnym z zaprezentowanych wystąpień, Stanisław Dąbrowski Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa ocenił jako imponujący dorobek orzeczniczy sądownictwa administracyjnego w 2008 roku. Pogratulował znakomitej sprawności postępowania, szczególnie w wojewódzkich sądach administracyjnych i zadeklarował pełne poparcie w sprawie zwiększenia liczby etatów sędziów NSA, dla większego usprawnienia prac tego Sądu. Wspomniał także o inicjatywie zmian ustrojowych w strukturze sądownictwa powszechnego.
W odpowiedzi Prezes NSA podziękował za wsparcie, jakiego Krajowa Rada Sądownictwa udzieliła przy wdrażaniu reformy sądownictwa administracyjnego.
 

Po zamknięciu części dyskusyjnej, wobec stwierdzenia quorum wymaganego zgodnie z art. 46 § 6 ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych, przystąpiono do głosowania nad uchwałą o przyjęciu informacji Prezesa NSA o działalności sądów administracyjnych w roku 2008. Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA jednogłośnie podjęło uchwałę o przyjęciu informacji o działalności sądów administracyjnych w 2008 roku.